برج شبلی در دماوند، یادمانی از عهد سلجوقی است که دماوندیان در بزرگداشت شبلی عارف قرن سوم بنا کردند. معماری محکم و نجیب آن در لابه‌لایِ پاساژها و ویلاهای امروزی یادآور زوال سلیقه معماران سرزمینمان در گذشت سده‌هاست.
در کتابخانه و موزه توپکاپی شهر استانبول، دفترچه کوچکی از قرن ۱۵ میلادی قرار دارد که محتو‌ایش تمرین‌های کودکی محمد دوم است. محمد دوم، ملقب به فاتح، فاتحِ کنستانتینوپلِ آن روز یا قسطنطنیه بعدی و استانبول فعلی و پایان دهنده عمر هزار ساله امپراتوری بیزانس یا روم شرقی است.در دفترچه تمرین سلطان نوجوان، حروف یونانی و اشعار فارسی و طراحی های او از چهره اطرافیان به چشم میخورد. دو بیت فارسی در این یادداشت‌ها توجه مرا به خود جلب کرد.اولى :دوای درد دندان درد دن دانکه درد دن نشاند درد دندان که دُرد ته نشینِ شراب است و دَن کوزه…
-
در معماری قدیم ایران، به مدت هزاره‌ها، رسم بر این بود که در درگاه ورودی خانه‌ها، سکوی کوچکی در یک یا هر دو سمت در ورودی می ساختند تا محل استراحت رهگذران باشد. از درِ خانه خدا و شاه و اشراف و توانگران گرفته تا مستمندان. محبتی بی‌دریغ اما واجب به دیگران. می‌گویند بر بالای خانقاه شیخ ابوالحسن خرقانی، که هزار سال پیش در خراسان می‌زیست، نوشته بودند: «هر که در این سرای درآید، نانش دهید و از ایمانش مپرسید.» این سکوها به آهستگی از دهه چهل شمسی از معماری ایرانی ناپدید شدند و هیچ نشانی از آنها در معماری…
در ابتدای هر پروژه‌ی مرمت بنایی تاریخی، شوقی نهفته است. کشف رمز و رازهای تاریخی بنا، حل معماهای تغییرات معماری، حفظ و احیای آنچه ارزشمند است و مهم‌تر از همه آوردن زندگی جدید در بنا متناسب با شأن و شخصیت آن. این بنا گنج کوچکی است شامل بسیاری از شاخصه‌های معماری غیردولتی دوران رضا شاه، عصر تغییر عمده در معماری خانه‌ها و شکل و شمایل خیابان‌ها و شهرسازی ایران. شوق تحویل این میراث گذشتگان به نسل‌های آینده، تا بتواند سال‌ها پس از ما روایت‌گر خاموش تاریخ باشد.
این محفظه کوچک به ارتفاع ۷ سانتی‌متر از سنگ یشم تراشیده شده است. بر روی یک طرف آن فرشته‌ای با کمانی در دست دیده می‌شود و در روی دیگر نقش گرفت و گیرِ شیر و آهو. درِ ظرف به شکل سر انسان است. در کتیبه بالای سرِ فرشته عبارت «امین‌السلطان وزیر اعظم» نقش بسته و در کتیبه بالای نقش شیر و آهو، امضای هنرمند، «عمل اقل غلام علی» به چشم میخورد. در پایین ترین قسمت، تاریخ «فی شهر ذی حجه ۱۳۰۹» درج شده است که در آن زمان میرزا علی اصغر خان اتابک، ملقب به امین السلطان، هنوز وزیر اعظم…
عمارت‌های اشرافی دهه‌های بیست و سیِ تهران، معدود یادآوران دوره‌ای از تاریخ پایتخت هستند که شهر هنوز در اثر ثروت ناگهانی دهه‌های چهل و پنجاه با موج ساخت و سازهای ناهنجار و مصالح نامربوط ، چهره عوض نکرده بود. این یادگارانِ خاموش، صبورانه در انتظار تخریب یا مرمت هستند؛ تا تقدیر چه خواهد.
برگی از یک شاهنامه دوره صفوی، به تاریخ ۱۰۸۶ و با امضای محمد زمان. در این صحنه بعد ازین که زال پر سیمرغ را در آتش می‌افکند سیمرغ برای کمک به زایمان رودابه می‌آید و با شکافتن شکم او، رستم را به دنیا می‌آورد. به درستی گروهی بر اساس همین صحنه اساطیری به جای واژه «سزارین» از واژه زیبای «رستمینه» استفاده میکنند. نقاش این شاهکار، محمد زمان از مهمترین نقاشان دوره صفوی ایران است. وی از نقاشان «فرنگی ساز» آن دوره محسوب می‌شود که تسلطی توامان بر شیوه نقاشی غربی و ایرانی داشت. این دوره شروع نگاه نقاشان ایرانی به…
دیروز در حراجی در لندن، اثری از دوره قاجار با قیمت بسیار گزاف به فروش رفت. این نقاشی که اثر یحیی غفاری ملقب به ابوالحسن ثالث وفرزند صنیع الملک است تصویری یگانه از درون کاخ نارنجستان که جزیی از مجموعه کاخ‌های گلستان بود برایمان باقی نهاده است. نقاش با دقت بسیار زیاد صف درباریان را در ضیافت ناصرالدین شاه به تصویر کشیده است. میز مجلل در مرکز تصویر حکایت از آن دارد که میهمانی هنوز شروع نشده و گروهی که نزدیک شاه هستند به احترام خم شده اند. درخت‌های بلند داخل عمارت و همچنین حوض آبی در سالن به چشم…
سمرقند، نوروز چند سال پیش، شهر افراسیابسمرقند فعلی در کنار ویرانه های شهر افراسیاب بنا شده، که از پانصد قبل از میلاد مسیح تا زمان مغولان شهری آباد بود، مغولان چنان شهر را ویران کردند که شهر جدید کمی دورتر بنا شد و سمرقند نام گرفت، نیشابور نیز چنین سرنوشتی داشت و نیشابور فعلی با فاصله‌ای از نیشابور قدیم که مغولان با خاک یکسان کردند بنا شده. من بدنبال پاسخ سوال قدیمی در ذهنم که ریشه‌های شرقی نقاشی ایرانی از کجایند در دیدار از افراسیاب شوق مضاعفی برای دیدن نقاشی های سُغدی مانده بر دیوار داشتم که در کاوشهای شهر…
بخشی از یک علم دوران صفوی، از فولاد مشبک، سوره فتح با خط ثلث در قسمت اصلی، در قسمت پایه امضای هنرمنددر یک طرف و تاریخ دوم شوال ۱۰۳۷ هجری قمری در طرف دیگر بچشم میخورد.اثر عبدالوهاب اصفهانی، در کنار بخش اصلی که به شکل سرو (درخت زندگی در هنر ایران) است حاشیه برنزی بشکل برگهاییست که در دو طرف بصورت انتزاعی سر اژدهایی را با دهان باز تداعی میکنند. خلق چنین اثری مستلزم طراحی دقیق بر روی کاغذ و سپس منتقل کردن طرح با سوزن و معمولا گرد ذغال بر روی سطح فولاد و نهایتا برش دقیق فولاد بود.…
