









دیروز در حراجی در لندن، اثری از دوره قاجار با قیمت بسیار گزاف به فروش رفت. این نقاشی که اثر یحیی غفاری ملقب به ابوالحسن ثالث وفرزند صنیع الملک است تصویری یگانه از درون کاخ نارنجستان که جزیی از مجموعه کاخهای گلستان بود برایمان باقی نهاده است. نقاش با دقت بسیار زیاد صف درباریان را در ضیافت ناصرالدین شاه به تصویر کشیده است. میز مجلل در مرکز تصویر حکایت از آن دارد که میهمانی هنوز شروع نشده و گروهی که نزدیک شاه هستند به احترام خم شده اند. درختهای بلند داخل عمارت و همچنین حوض آبی در سالن به چشم میخورد. نویسندگان متن مربوط به نقاشی، خانم لیلا دیبا و آقای منوچهر اسکندری قاجار، شرح مفصلی از عمارت نارنجستان دادهاند که بسیار خواندنیست. این عمارت بخشی از اندرونی کاخ گلستان بود که در دهه چهل خورشیدی به طور کامل ویران شد و به جایش وزارت دارایی را ساختند. جسد ناصرالدین شاه را بعد از ترور به این عمارت آوردند و مظفرالدین شاهِ بیمار نیز پس از امضای فرمان مشروطه در همین بنا درگذشت. حوض کریستالی در آن قرار داشته که هدیه ملکه ویکتوریا به ناصرالدین شاه بود و دیوارهای سالن اصلی مملو از تابلوهای نقاشی و تزیینات و پنجرههای بزرگ ارسی که به باغ کاخ گلستان باز میشد.
معیرالممالک در خاطراتش مینویسد: «مجدالدوله پیش ما آمد و ما را به نارنجستان بزرگ برد. در آنجا جسد شاه را دیدیم که زیر درختهای نارنج کنار یک حوض بلورین؛ که هدیه ملکه انگلستان بود، روی نیم تختی به خواب جاویدان رفته است. دکتر “تولوزان” دست بر سینه بالای سرش مات و مبهوت ایستاده بود.»
از نمای بیرونی این عمارت فقط دو عکس در آلبوم خانه کاخ گلستان باقی مانده که یکی را در اینجا میبینید. همچنین موقعیت بنا در نقشه کاخ گلستان در زمان ناصری و همچنین در نقشه فعلی تهران. عکس آخر
هم یادآور تخریب کاخ گلستان است و بنای وزارت دارایی بر جای آن.