عکس نوشته ها

تصویر بشقابی از قرن چهارم هجری در کتاب مجموعه پلوتنیک

در کتاب مجموعه پلوتنیک تصویری از یک بشقاب ساخت خراسان با قطر ۳۴ سانتی‌متر به چاپ رسیده که از بسیاری جهات قابل توجه است. این بشقاب به قرن چهارم هجری (دهم میلادی) تعلق دارد و احتمالا در نیشابور در قلمرو سامانیان ساخته شده است. در مرکز بشقاب زن و مردی به چشم می‌خورند که در کنار هم در طبیعت نشسته اند. صراحی‌ای در دست چپ مرد دیده میشود و دست راستش حالت خطاب به زن را دارد. در زیر دست چپ او عبارت (نوش کن) نوشته شده و چکمه هایش در جلوی پایش بر روی زمین قرار دارد. زن در کنارش به او می‌نگرد و در یکدست جامی و در دست دیگرش سازی بدست دارد که با توجه به دو گوشی تصویر شده بر روی دسته ساز می‌تواند نیای دو تارهای خراسان امروزی باشد. آرایه‌های موی زن بر روی پیشانیش ریخته و گیسوان بلندش از پشتش در سمت راست دیده می‌شوند. در نزدیکی سازی که در دست دارد بربطی به چشم میخورد که ممکن است متعلق به مرد باشد و رامشگر بودن هر دو را در ذهن تداعی می‌کند. چکمه‌های او نیز بر روی زمین قرار گرفته و دو شی دیگر میان چکمه‌های این زوج تصویر شده‌اند. هنرمند نقاش سفالگر پیرامون این‌ دو را با گل و گیاه و پرندگان پر کرده و یک ماهی نیز در پایین صحنه دیده میشود که اشارتی به آبی روان دارد. چشمان درشت هر دو حکایت‌گر این است که اصول چهره پردازی شرق دور در خراسان آن روز رایج نبوده و چهره‌ها هنوز متاثر از اصول نقاشی عصر ساسانی بودند. تصویر بزم این دو دلداده در طبیعت همراه با شراب و موسیقی که بر روی این بشقاب کوچک تصویر شده یادگاری است از گوشه ای از زندگی اجدادمان در هزار سال پیش.